1. На распутье

По истории реформации и реакции в Польше все еще не потеряли значение старые книги:
Graf Valer. Krasinsky, Hist. Sketch of the rise, progress and decline of the Reformation in Poland, 1-2, L. 1838-1840; польский перевод только в 1903-1905, с ценными дополнениями;
J. Lukaszewiсz, О kosciolach braci czeskich w dawney Polsce, 1835; Dzieje Kosciolow wyznania Helweckiego w Litwie, 1-2, 1842-1843.

По-русски см. работы проф. Н. Любовича, История реформации в Польше, Кальвинизм и антитринитарии, 1883;

Начало кат. реакции и упадок реформации в Польше, 1890, и статьи Н. И. Кареева, Реформация и кат. реакция в Польше, В. Е. 1885.

Из новых работ нужно назвать прежде всего исследования:
Тh. Gгabоwskу, Z dzejow literatury Kalvinskiej w Polsce, 1905; Literatura aryanska w Polsce, 1908;
Literatura luterska w Polsce wieku XVI, Poznan 1920;
Z dzejow literatury unicko prawoslawnej w Polsce, P. 1922.

Срв. еще A. Brückner, Roznowiercy Polscy, I, 1905;
Bidlo, Jednota bratrska v prvnim vyhnanstvi, 1-2, 1900-1903;
H. Merczyng, Polsky deisci wolnomysliciele za Jagiellonow, W. 1911;
K. Volker, Kirchengeschichte Polens B. L. 1930;
St. Kot, Ideologia polityczna i spoleczna Braci Polskich zwanych Aryanami, W. 1932;
J. Lortz, Kard. Stan Hosius, 1931. О иезуитах в Польше основная работа
St. Zaleski, Jezuici w Polsce, 2 t., Lw. 1900-1901.

Особенно см. о П. Скарге:
J. Тrеtjak, Piotr Skarga w dziejach i literaturze unii Brzeskiej, Kr. 1912;
Тh. Gгabоwsky, P. Skarga na tle literatury religijnej w Polsce wieku XVI, Kr. 1913;
J. Syganski, Dziatelnosc Ks. Piotra Skargi na tle jego listow 1566-1619, Kr. 1912 (и изд. Listow Sk., 1912);
St. Sapinski, Badania zrodlowe nad kazanjama niedzielnemi i swiatecznemi Skargi, 1914;
A. Berga, Pierre Skarga (1535-1612), Etude sur la Pologne du XVI s. et le protestantisme polonais, P. 1916.

Скарга совсем не был ученым, вся его ученость из вторых рук, всего больше заимствует у Беллармина, отчасти у Стаплетона. «Patres non vidi, theologos nunquam audivi», признавался он сам (письмо 1568 г.). Но это был искусный спорщик и увлекательный проповедник.

Нужно указать еще новую книгу К. Chodynicki, Kosciol Prawoslawny a Rzecz Pospolita Polska 1370-1632, W. 1934.

 
к оглавлению